BORDERLİNE KİŞİLİK BOZUKLUĞU
Borderline kişilik bozukluğu, kişilerarası ilişkilerde, benlik algısında, duygulanımda tutarsızlık ve belirgin dürtüselliğin olduğu, genellikle genç erişkinlik döneminde başlayan bir psikolojik durumdur. Bu kişilerde, aşırı idealleştirmeden, hor görme ve öfkeye doğru ani değişimler görülebilir. Kişiliklerini şekillendiren bu tutarsızlıklar, onları tartışmacı, çabuk sinirlenen ve küsüveren bireyler haline getirebilir.
Belirgin Özellikler
- İlişkilerde Tutarsızlık: Borderline kişilik bozukluğu olan kişiler, ilişkilerinde aşırı idealleştirme ile değersizleştirme arasında gidip gelirler. Bu nedenle, ilişkilerde gerginlik ve tutarsızlık sık görülür.
- Dürtüsellik: Kumar, para harcama, cinsel ilişki, tıkanırcasına yeme gibi dürtüsellik davranışları ortaya çıkabilir. Kendine zarar verme eğilimleri de görülebilir.
- Benlik Karmaşası: Bu kişiler, kimlik ve benlik algılarında sürekli bir belirsizlik yaşarlar ve kendi değerlerini, amaçlarını ve meslek seçimlerini belirlemekte zorlanırlar.
- Terk Edilme Korkusu: Borderline kişiler, terk edilmekten aşırı derecede korkar ve bu korku ile başa çıkmak için çeşitli, bazen çılgınca çabalar gösterirler.
- Duygusal Hızla Değişen Haller: Duygusal tepkilerde kararsızlık vardır. Genellikle ani öfke nöbetleri, yoğun depresyon ve boşluk duyguları yaşanabilir.
- Intihar ve Kendine Zarar Verme Davranışları: Borderline kişilik bozukluğu olan bireyler, tekrar eden intihar düşünceleri ve kendilerine zarar verme girişimleri gösterebilirler.
- Stresle Bağlantılı Semptomlar: Stresli durumlarda paranoid düşünceler veya dissosiyatif semptomlar (depersonalizasyon gibi) görülebilir. Ancak bu semptomlar genellikle kısa süreli olup, başka bir tanıya yol açacak kadar şiddetli değildir.
DSM-IV-TR Tanı Kriterleri
Borderline kişilik bozukluğu tanısı koymak için aşağıdaki kriterlerin beşi ya da daha fazlasının mevcut olması gerekmektedir:
- Gerçek veya hayali terk edilmeden kaçınmak için aşırı çabalar göstermek.
- Aşırı idealize etme ve küçümseme arasında gidip gelen, gergin ve tutarsız kişilerarası ilişkiler.
- Kimlik karmaşası ve tutarsız benlik algısı.
- Dürtüsellik, genellikle kendine zarar verme olasılığı yüksek olan davranışlarda (örneğin, para harcama, cinsel ilişki, madde kullanımı vb.) dürtüsellik.
- Tekrar eden intihar düşünceleri, girişimleri veya kendine zarar verme davranışları.
- Duygusal düzensizlik ve kısa süreli anksiyete veya depresyon gibi duygusal dalgalanmalar.
- Kendisini sürekli olarak boşlukta hissetme.
- Yoğun öfke veya öfkesini kontrol etmede zorluk.
- Stresle ilişkili geçici paranoid düşünceler veya dissosiyatif semptomlar.
TEDAVİ
Borderline kişilik bozukluğunun tedavisi genellikle uzun süreli psikoterapiyi gerektirir. Psikoterapi, hastaların duygusal ve davranışsal zorluklarını yönetmelerine yardımcı olur. Terapinin amacı, kişilerin duygusal istikrarsızlıklarını, dürtüselliklerini ve kişilerarası sorunlarını ele almaktır. Ayrıca, depresyon, kaygı ve yoğun öfke gibi duygusal sorunları tedavi etmek için ilaç tedavisi de gerekebilir. Psikoterapi, bu kişilerin sağlıklı benlik algısı geliştirmelerine, ilişkilerinde daha stabil ve sağlıklı bir yaklaşım benimsemelerine yardımcı olabilir.
